Gezondheid van mensen met verstandelijke beperking moet en kan verbeteren

Siza arts Esther Bakker is gepromoveerd op een voor Nederland (en ver daarbuiten) uniek onderwerp, waardoor de gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking in heel Nederland (en ver daarbuiten!) kan verbeteren.

Ooit was Esther tropenarts in Mali, daarna werd ze consultatiearts. Ze merkte hierdoor dat ze het behandelen van mensen met ontwikkelingsachterstanden het meest interessant vond. Esther: ‘op het consultatiebureau zag ik een keer een baby die zware epilepsieaanvallen had. Dit jongetje hield het drankje dat die aanvallen zou moeten verminderen niet binnen. Hij was al diverse keren onderzocht op reflux. Het arme kind bleek ernstige obstipatie te hebben, hij zat plat gezegd vol poep en kon daarom dat drankje niet binnenhouden. Waarom kijkt een arts niet naar het hele kind, vroeg ik me af.’

De hele mens
En dat is precies wat Esther graag doet. Kijken naar de hele mens in relatie tot een achterstand of een beperking. Pas sinds het jaar 2000 is AVG (arts verstandelijk gehandicapten) een erkend specialisme en toen Esther een advertentie zag om dit specialisme te volgen dacht ze direct ‘bingo.’
En dat is het nog steeds, ze voelt zich als een vis in het water als AVG op ’s Koonings Jaght omdat je alle facetten van de gezondheidszorg moet inzetten om erachter te komen waarom iemand met een ontwikkelingsachterstand ziek is.

Dansen voor diagnose
Om een voorbeeld te geven: ‘er was een patiënt die last van haar rug had. Een huisarts doet dan normaal gesproken de proef van Lasègue, waarbij een patiënt een been moet optillen op de onderzoekstafel. Dat kon nu niet, ik ging naar deze vrouw toe die niet zelf kon vertellen wat eraan mankeerde. De begeleiding vertelde dat ze van dansen hield. Dus heb ik muziek opgezet en zijn we samen gaan dansen, waarbij ik haar de bewegingen liet doen die ik nodig had om te observeren. Je hebt humor nodig, creativiteit, out of the box denken. Heerlijk.’

In september 2013 begon Esther met een uniek onderzoek waar ze nu op is gepromoveerd aan de Radboud universiteit. De ingewikkelde naam van dit onderzoek zullen we de lezer besparen, de inhoud is veel belangwekkender.

Esther: ‘het is bekend dat mensen met verstandelijke beperkingen 20 jaar eerder overlijden aan behandelbare aandoeningen. Bijvoorbeeld aan ernstige obstipatie, waardoor uiteindelijk de darmen stil komen te liggen. Wij zeggen last te hebben van pijn in de buik rechts onderin, waarna de mogelijkheid van een blindedarmonsteking wordt onderzocht. Mensen met verstandelijke beperking hebben vaak een beperkt lichaamsbesef en ziekte inzicht. Daardoor is het constateren van een aandoening of ziekte lastiger.’

Proactief instrument
‘Daarnaast hebben mensen met een verstandelijke beperking een andere top 10 van aandoeningen. Zo komt reflux (brandend maagzuur) vaak voor bij mensen met een beperking en veel minder in de algemene populatie. De helft van de mensen met een vb woont in een zorginstelling, de andere helft krijgt zorg van de reguliere huisarts. Deze artsen zijn vaak niet bekend met de specifieke problemen, zoals die andere top 10 van aandoeningen.’
‘Ik heb een instrument ontwikkeld om huisartsen in staat te stellen betere proactieve hulp te bieden aan mensen met een vb. Dat proactieve is heel belangrijk omdat mensen met een beperking pas komen als er grote problemen zijn. Het instrument bestaat uit drie onderdelen.’

Holistische benadering
‘Het eerste deel is een vragenlijst om samen met begeleiders in te vullen. De lijst is zorgvuldig getoetst bij mensen met een vb en bestaat uit 64 vragen. Elke vraag staat voor een onderwerp. De vragen gaan niet alleen over lichamelijke aandoeningen, maar ook over de psyche en het leven van alledag. Heb je een zinvolle daginvulling bijvoorbeeld. Het is dus een holistische benadering, de mens met een vb wordt in zijn geheel gezien.’

‘Het tweede deel is een suggestie aan de huisarts welk lichamelijk onderzoek hij of zij standaard moet doen. Zo heeft 60 % van de mensen met een vb overgewicht. Een huisarts moet daarom bij elk onderzoek lengte, gewicht en bmi vaststellen. Het derde deel van mijn instrument is een actieplan. Wat doen we, wie voert het uit. Zodat voor iedereen duidelijk is wat er gebeurt. Dat klinkt simpel, maar is het in de praktijk vaak niet.’

De toekomst
Esther Bakker heeft ruim vijf jaar gewerkt aan dit voor Nederland unieke instrument, waar ze onlangs op gepromoveerd is. Maar nu gaat het eigenlijk pas beginnen. Haar ‘methode’ moet in de huisartsenpraktijk toegepast worden. Esther: ‘we onderzoeken momenteel hoe dat het beste kan. Voor diabetes en COPD bestaan preventieve screenings, standaard testen. Daar zou mijn methode goed in kunnen passen. Hoe dan ook is mijn streven dat elke patiënt met een verstandelijke beperking binnen vijf jaar standaard ieder jaar mijn ‘test’ aangeboden krijgt bij de huisarts. Die gezondheidsachterstand van mensen met een verstandelijke beperking moet en kan verbeterd worden.’

 Klik hier om de samenvatting met picto's van Esther Bakker's onderzoek te lezen.

(24-12-2018)

Nieuwsbericht